Dr. Δημήτριος Γ. Κίμογλου
Μετα-ανάλυση: Αρνητικές επιπτώσεις κινητών και οθονών στην επιληψία
Certified in Immuno-Oncology & Cancer Genomics (Harvard Medical School)
Neuroscience/Neurogenetics (Harvard University, EPFL)
Counseling Psychology (RQF Level 7)
Η παρούσα εργασία αποτελεί προσωπική μετα-ανάλυση της διαθέσιμης επιστημονικής βιβλιογραφίας σχετικά με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης κινητών τηλεφώνων και οθονών στην εμφάνιση ή επιδείνωση της επιληψίας. Εξετάζονται τρεις κύριοι τομείς: φωτοευαισθησία, πιθανές επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων και οι διαταραχές ύπνου που προκαλούνται από την υπερβολική χρήση οθονών.
1. Φωτοευαίσθητη επιληψία και οπτικά ερεθίσματα
Η φωτοευαίσθητη επιληψία (PSE) είναι μία μορφή όπου συγκεκριμένα οπτικά ερεθίσματα, όπως αναβοσβήνοντα φώτα, μοτίβα υψηλής αντίθεσης ή συγκεκριμένες συχνότητες (10–20 Hz), μπορούν να πυροδοτήσουν κρίσεις. Η συχνότητά της εκτιμάται σε περίπου 3% των ατόμων με επιληψία, κυρίως σε παιδιά και εφήβους. Τεκμηριωμένες περιπτώσεις, όπως το περιστατικό στην Ιαπωνία το 1997 με το τηλεοπτικό πρόγραμμα Pokémon, υπογραμμίζουν τον κίνδυνο.
(Πηγές: “Visually Sensitive Seizures” – Epilepsia, 2022· “Photosensitive epilepsy” – ανασκοπήσεις Epilepsy Society και ILAE.)
2. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία κινητών τηλεφώνων
Η σχέση μεταξύ ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (EMF) κινητών και επιληψίας έχει μελετηθεί αλλά τα αποτελέσματα είναι αντιφατικά.
• Σε ζωικά μοντέλα, μερικές μελέτες κατέγραψαν μείωση του ορίου πρόκλησης κρίσης και αύξηση της εγκεφαλικής διεγερσιμότητας.
• Σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους, ορισμένα δεδομένα δείχνουν αύξηση των επιληπτικών εκφορτίσεων κατά τη χρήση κινητού, ενώ άλλες δεν καταγράφουν καμία επίδραση.
Η πιθανότητα αρνητικής επίδρασης παραμένει υπαρκτή, αν και όχι οριστικά αποδεδειγμένη.
(Πηγές: “Smart devices/mobile phone in patients with epilepsy? A systematic review” – Environmental Research, 2021· “Effect of mobile phone radiation on pentylenetetrazole-induced seizure threshold in mice” – PMC.)
3. Υπερβολική χρήση οθονών και ύπνος
Η έκθεση σε οθόνες, ιδίως πριν τον ύπνο, μπορεί να επιδεινώσει την επιληψία μέσω της διαταραχής του ύπνου. Μελέτη σε παιδιά 1,5–6 ετών με επιληψία έδειξε ότι περισσότερη από μία ώρα οθόνης ημερησίως συνδέεται με καθυστερημένη έναρξη ύπνου (~23,4 λεπτά), καθυστερημένο ξύπνημα (~20,4 λεπτά) και αυξημένα προβλήματα ύπνου. Η κακή ποιότητα ύπνου είναι ισχυρός εκλυτικός παράγοντας κρίσεων.
(Πηγή: “Screen Time Exposure and Altered Sleep in Young Children With Epilepsy” – Epilepsy & Behavior, 2020.)
Συμπεράσματα της μετα-ανάλυσης
Η παρούσα μετα-ανάλυση δείχνει ότι:
• Η φωτοευαισθησία είναι τεκμηριωμένα επικίνδυνη για συγκεκριμένη ομάδα ασθενών.
• Η πιθανότητα αρνητικών επιδράσεων της ακτινοβολίας κινητών παραμένει υπαρκτή, αν και χρειάζονται περαιτέρω μελέτες.
• Η υπερβολική χρήση οθονών, κυρίως πριν τον ύπνο, διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό και αυξάνει τον κίνδυνο κρίσεων έμμεσα μέσω διαταραχής του ύπνου.
Η επιστημονική τεκμηρίωση επιβάλλει προληπτικά μέτρα: αποφυγή έντονων οπτικών ερεθισμάτων, μέτρια χρήση κινητών με hands-free, και περιορισμός έκθεσης σε οθόνες πριν τον ύπνο.
Υποσημείωση:
Η παρούσα εργασία αποτελεί μέρος της ευρύτερης μετα-ανάλυσης μου και δεν καλύπτει το σύνολο των δεδομένων ή μελετών που υπάρχουν στον τομέα. Αποτελεί μια συστηματική ανασκόπηση επιλεγμένων δημοσιεύσεων, με έμφαση στην αντικειμενική παρουσίαση των αρνητικών επιπτώσεων.